Wat een rommeltje alweer. Het pensioen van Linda De Win en Michel Wuyts is aanleiding voor een discussie die alle kanten uitschiet, en duidelijk maakt dat er in Vlaanderen een huizenhoge behoefte is aan media die het onderscheid maken tussen de échte werkelijkheid en de gedroomde.

Want het kan best zijn dat Michel Wuyts van de VRT erkentelijkheid had verwacht, maar helaas.. Zo werkt het natuurlijk niet, en Wuyts had dat kunnen weten. En ja, dat De Win uitgerekend op haar verjaardag de mededeling krijgt dat ze haar telefoon en laptop moet inleveren, is weinig galant, maar de staatsomroep is de staatsomroep. Ooit heeft die de ambitie gehad een omroepbedrijf te zijn, maar dat is geschiedenis. De BRT is terug; al lang. Linda en Michel moeten zich vanaf nu voorbereiden op het moment dat ze ook hun badge moeten inleveren.

Toen ik de omroep verliet, bestond het afscheidscomité uit een man die ik nooit tevoren had gezien. Ik moest mijn auto parkeren in het donkerste deel van de garage. Wel heeft hij mij, na de nodige administratieve plichtplegingen (papieren tekenen op de motorkap in het licht van een zaklamp), persoonlijk begeleid naar de uitgang. ‘Zonder badge geraakt ge ook niet meer buiten,’ zei hij.

Maar dat heeft allemaal niets te maken met de vraag of je na 65 nog kunt werken. Want het antwoord is doodeenvoudig ja, het mag, het kan (zij het pas sinds 2015). Je kan dus vandaag als je 65 bent én een pensioen krijgen én onbeperkt bijverdienen. Het volstaat iemand te vinden die daarvoor wil betalen. Ga dus vooral uw gang! Wij hebben u nodig!

Michels en Linda’s ‘probleem’ is alleen dat ze hadden verwacht dat de VRT hen dat zelf ging vragen. Quod non dus. En dat is het échte probleem. Op dat punt is de VRT niet anders dan talloze andere overheidsinstellingen. Privébedrijven ontsnappen daaraan: bij VTM kunnen Dany Verstraeten en Dirk Van den Bogaert probleemloos aan de slag blijven. Hugo Camps kan blijven schrijven.

In een ‘echt’ bedrijf wordt er gewoon bekeken of iemand nog geld waard is of niet. Gewoon een kwestie van evaluatie. Bij de staat (er is in deze niet het minste onderscheid tussen federale, Vlaamse, provinciale of lokale overheden) wordt er wel geëvalueerd, maar nooit geconcludeerd. Of Linda of Michel het waard zijn om in huis te houden is een vraag die niet gesteld en al zeker niet beantwoord wordt: het ‘mes’ valt op 65. En vanuit de logica van een overheidsbedrijf is dat te begrijpen. Of die logica zelf óók verdedigbaar is, is een ander paar mouwen.

Een overheidsbedrijf – dat in wezen helaas door vakbonden, kampioenen in rigiditeit, wordt aangestuurd – kent alsnog alleen algemene regels en geen uitzonderingen. Vakbonden hebben niets liever: op het moment dat ik dit schrijf lees ik van iemand van het ACV dat ze ‘… liever niet hebben dat het eenvoudiger wordt om na je 65ste als Vlaams ambtenaar aan de slag te blijven.” QED, zeggen we dan.

Maar merkwaardig genoeg is de vakbondslogica ook de logica van eh… Linda De Win: ‘Als Frank Raes dat mag, dan mag ik toch ook’. Werken na 65 als een nieuw soort verworven recht. Terwijl het best denkbaar is dat De Win vervangbaar is en Wuyts niet; of omgekeerd.

Dat onderscheid kan/wil/mag een overheidsbedrijf niet maken: iedereen is er top. En nog eens: dat geldt niet alleen voor de VRT. Ook aan onze universiteiten bijvoorbeeld kennen we alleen topprofessoren. Iedereen weet dat dat niet waar is, dat dat zelfs niet waar kán zijn (we hebben daarvoor te veel universiteiten), maar het is makkelijk. Er is al genoeg gedoe en gezeur. En dus geldt de regel voor iedereen: op 65 is het gedaan.

Dat daarmee veel talent wordt verspild lijdt geen twijfel. Dat dat helemaal haaks staat op allerlei beschouwingen over diversiteit is al even waar. De generatie van mijn kinderen, die goddank ook in het buitenland kan studeren, vertelt over schitterende lessen van blitse, ambitieuze dertigers maar ook over verhelderende inzichten van krasse tachtigers. (En af en toe ook over een grote naam die teleurstelt: iemand die net iets te lang is gebleven. Dat ‘risico’ moet je erbij nemen. Zelfs échte toppers zijn en blijven niet altijd top; het zijn ook mensen.)

Maar in het buitenland kan dat dus. Bij ons niet. Bij ons wordt alleen maar institutioneel-functioneel-statutair gedacht. Wuyts moet weg, maar José De Cauwer (in september wordt hij 72) mag blijven. Waarom? Omdat hij ‘nooit in dienst is geweest’, lees ik. Nou, nou.. alleen een topmanager in een compleet gestolde instelling kan zoiets bedenken. 

Of we dan geen oog moeten hebben voor de jonge garde die klaar staat? Natuurlijk wel. Ik vind niet dat die ook maar enigszins mag worden geremd. Uitgerekend daarom moet wie blijft werken, niet gewoon hetzelfde blijven doen als wat hij/zij al deed. Dat geldt – geheel terzijde – ook voor wie nog niet gepensioneerd is. Ik zie teveel mensen die te lang op dezelfde stoel zitten. Je ziet dat eraan; niet alleen aan die stoel.

En uiteraard moet Linda De Win niet de koers gaan doen, en Michel Wuyts de politiek, maar beiden moeten wel ‘ergens’ (het zal de lezer opvallen hoe ruim ik ben) ‘toegevoegde waarde’ leveren. Wat meteen de extra kost verantwoordt.

Overigens… Linda De Win vraagt zich af of ze nu fulltime confituur moet gaan maken. Dat is misschien een niet eens zo onaardige gedachte. Ik ken mensen die daar, naast de grootste zelfvoldoening, een meer dan doorsnee broodwinning hebben uit gehaald. Daar is niets mis mee.

Zoals er, na gedane arbeid, ook niets mis is met alleen maar in de zon zitten en een boekje lezen. Ik ken een recent gepensioneerd mens die het heerlijk vindt dat hij sinds kort van bijna alle huisraad weet waar het staat. Jaren aan een stuk had hij daar tijd noch belangstelling voor.  

Doorbraak, 15 06 2021