Over racistische N-VA-kiezers

Leuk is het in elk geval niet. En dat is – voor alle duidelijkheid – een under-statement. Wat ex-collega Peter Verlinden is overkomen is heel erg: ik begrijp goed wat hij voelt. Wat op zijn huis is geschreven is verwerpelijk, schokkend, verachtelijk, plat, … Het is tegelijk onnozel, belachelijk, te gek voor woorden.

De vraag is hoe media en politieke partijen moeten reageren op een tegelijk verachtelijke en belachelijke uitlating als die van Filip Dewinter over de (in zijn ogen bedreigende) verbruining van onze samenleving. Mijn antwoord: niet; dat is het beste.

Want Dewinter vraagt natuurlijk niet beter dan dat er gereageerd wordt op… Elke partij probeert haar thema’s te verheffen tot dé thema’s. Ultiem probeert elke partij zichzelf te verheffen tot hét thema. (Als N-VA’er weet ik daar alles over…) Is het dat wat we willen met de verbruining van het VB? En met de nog veel talrijker anti-Islam-zinnetjes? Hebben we dan echt niets geleerd uit de eigen recente geschiedenis?

Herinner u hoe in de jaren 90 de VRT-redactie vond dat het Vlaams Blok moest worden bestreden en ontmaskerd. Dat laatste viel overigens dik tegen. Ik herinner me ontmaskerende reportages (ik weet zelfs nog wie daarvoor de research had gedaan), waarna het Blok naar de rechter stapte en over de hele lijn gelijk kreeg. Ik herinner mij ook talloze discussies op de redactie over hoe omgaan met het Blok. Waarvan het besluit bij gebrek aan eensgezindheid telkens was dat we iets gingen doen tussenin: we gingen ze niet bannen, maar we gingen ze ook niet behandelen als een normale partij. Voor het VB een waar godsgeschenk – maar dit geheel terzijde.

Want wat mij het meest van al opvalt is hoe al te makkelijke aannames en zelfs regelrechte denkfouten worden verspreid zonder dat ook maar iemand zijn vinger opsteekt om misschien ook eens iets anders te zeggen. Woord en wederwoord, weet u wel.

Zo is er de klacht dat op Dewinter niet is gereageerd. Nou moe! Verkiezingsuitslag gezien? In de Kamer is er niet eens nog een VB-fractie (bij gebrek aan voldoende verkozenen)… Ik heb de publieke opinie zelden zo adequaat weten reageren.

Tussen haakjes. De teloorgang van het VB is de verdienste én van Patrick Janssens én van Jean-Marie Dedecker én van Bart De Wever. Geen van die drie heeft daar hét punt van gemaakt, maar ze bleken wel efficiënt. Eén politicus heeft daar wél ooit dé doelstelling van zijn regering van gemaakt: Guy Verhofstadt. Bij de daarop volgende twee verkiezingen haalde het VB een (in alle opzichten) monsterlijke score.

Terug naar Peter Verlinden die vindt dat de Belangkiezers zijn ‘overgelopen’ (sic) naar de N-VA. Ruim een kwart van de N-VA kiezers zijn ‘wellicht’ (sic) ex-Belangers, schrijft hij. Hoe hij daartoe komt, ik zou het godbetert niet weten. Ik herinner mij wel de vele onderzoeken van prof. Marc Swyngedouw over wie naar waar was gegaan, maar die kwamen altijd minstens anderhalf jaar na datum. Ik heb me daar trouwens vaak over opgewonden, omdat ik dat te laat vond. Waarbij het antwoord steevast was dat echt onderzoek tijd nodig had. Is dat nu anders? Weten we dat al, of ongeveer toch, en is ongeveer genoeg om daar een grote toeter op te zetten?

Ik herinner me overigens dat het resultaat van dat kiezersonderzoek meestal was zoals de werkelijkheid zelve: nogal genuanceerd. Journalistiek probeerden we daar dan grote lijnen in te trekken, wat Swyngedouw zelf vaak al te vergaand generaliserend vond. Nogal wat VB-kiezers kwamen in de tijd van de socialisten, maar het is eigenlijk waar: ze kwamen van overal.

En er is nog. De cijfers zelf zetten ook aan tot mogelijke nuance. Federaal heeft de N-VA (helaas) minder kiezers gewonnen dan het VB er heeft verloren… En Vlaams heeft de N-VA er 802.903 gewonnen, en heeft het VB er 379.724 verloren. Wat nu? Hoe moeten we die andere helft die er is bijgekomen aanspreken? Wat moeten we daar dan mee?

En het houdt daar niet op. Waar is ooit bewezen dat alle VB-kiezers halve of hele racisten zijn? Nergens natuurlijk. Onderzoek heeft aangetoond dat er zeer veel motieven spelen. Een ervan: de eenvoudige foert. Dat allemaal op één en dezelfde schop nemen, is niet alleen slordig. Dat is gewoon framing.

Maar ok, stel dat het toch waar is: al wat het VB verloren heeft, is naar de N-VA. Het kan dus niet, maar ok, voor het gemak van spreken dan maar. Wat is dan het probleem? Mag ik daar zelfs blij mee zijn? Mag ik ‘eindelijk!’ zeggen? Of heb ik een probleem omdat een vrt-journalist dat zegt? Moet ik mij aangesproken weten, terwijl ik me van geen kanten aangesproken voel?

In een democratie doen partijen een aanbod, en de burgers kiezen. Niet omgekeerd. Of gaan we naast de notie foute en dus te verwaarlozen kiezer à la De Gucht, nu ook nog de streng toe te spreken kiezer invoeren à la Verlinden? Of zien we niet dat er nauwelijks een groter verschil te bedenken is dan dat tussen het inclusieve burgerschap van de N-VA en het deels racistische uitsluitingsmodel van het VB?

Mag ik het last but not least ook erg vinden dat het journalistieke kwaliteitslabel van de openbare omroep hiermee zo makkelijk en goedkoop te grabbel wordt gegooid? Of moet nu ook de N-VA worden bestreden en ontmaskerd? Laat dat duidelijk zijn: zelf te maken krijgen met vreselijk en verwerpelijk gebrek aan verdraagzaamheid kan nooit een journalistieke legitimering zijn voor onzorgvuldig redeneren en jumping to conclusions. Ik verwacht van een journalist eigenlijk het omgekeerde: hij/zij moet mij zodanig informeren dat ik zelf net geen makkelijke conclusies trek.


Eerder

Leve de werkelijkheid

Het was een opvallend moment. Geert Wilders in debat met Rob Jetten, boegbeeld van het links-liberale D66. Wilders heeft nagetrokken dat Jetten, minister van Klimaat in het demissionaire kabinet Ru...

Lees het hele artikel

Nieuw Sociaal Contract

Ik heb het vele keren gedaan voor de VRT: verkiezingsprogramma’s maken. Het eerste was de vinger op de zere plek leggen, proberen te bepalen waar de verkiezingen over gingen. Wanneer je dat doorhad...

Lees het hele artikel

Een uphill battle

Het is zo ver: Doorbraak zit al een kleine week in een nieuw jasje. Er is een vaste ploeg die beslagen op het ijs staat, er zijn ook nieuwe mensen die voor Doorbraak schrijven. Het is tijd voor de ...

Lees het hele artikel

Raar, en het doet zeer

Ik kreeg het van jongs af aan ingelepeld. Toen ik nog maar nauwelijks kon lezen zag ik het in verschillende talen op de toren staan: Nooit meer oorlog. Het is lange jaren meegegaan. Het werd een L...

Lees het hele artikel