Het Engelstalige weekblad Politico – ‘goed geïnformeerd en invloedrijk,’ zegt Wikipedia - heeft overschot van gelijk: De doodgravers van België van Wouter Verschelden over het tot stand komen van de Vivaldi-coalitie is een aanbevolen ‘summer read’.

Maar nog veel merkwaardiger is de samenvatting van Politico. Letterlijk: “According to Verschelden, the only thing that allegedly stopped De Croo from creating the same coalition almost a year beforehand was a spicy story about how he tried to meet up with an Italian porn star”. (“Volgens Verschelden is het enige dat De Croo belette om al een jaar vroeger dezelfde coalitie te vormen een pikant verhaal over hoe hij probeerde een Italiaanse pornoster te ontmoeten.’)

Volledigheidshalve voegt Politico – overigens helemaal zoals het hoort – eraan toe: “A spokesperson for De Croo declined to comment, saying the PM did not cooperate with the book’s author.”

Wie wel met Verschelden heeft meegewerkt is Gwendolyn Rutten. In november 2019 legt ze aan Paul Magnette uit (het staat bij Verschelden op bladzijde 109) waarom De Croo plots veel minder enthousiast lijkt te zijn over paarsgroen. Ze verwijst naar een verhaal op de site van P-Magazine. De Croo heeft Rutten daarover geïnformeerd.

In eerste instantie gaat Rutten er (verkeerdelijk) van uit dat de Whatsapp-account waarmee De Croo die afspraak zou hebben geregeld, gehackt is. Als ze ziet dat er van hacken geen sprake is, vraagt ze hem of hij chanteerbaar is, of ze hem kunnen raken. ‘Dat kan ik niet garanderen,’ zou De Croo hebben geantwoord (aldus Rutten in het boek van Verschelden).

Voor de volledigheid: Rutten zegt dat dat een privékwestie is, die haar verder niet aangaat, maar dat die affaire niet kan betekenen dat de onderhandelingen over paarsgroen worden vertraagd of zelfs stopgezet. (Nadien blijkt dat van de kant van Rutten overdreven voluntaristisch te zijn.) 

Merkwaardig is dat dat WhatsApp-verhaal in de loop van de formatie geregeld blijft opduiken. Zo lezen we dat Bart De Wever eind 2019, begin 2020 tegen De Croo zegt  dat hij weet heeft van het feit dat hij  (De Croo dus) ‘contact heeft gehad met de hoogste baas van een Vlaamse uitgeversgroep, om te polsen of die iets met het nieuws zullen doen.’ (blz. 121)

En ergens tussen 11 juli en 17 augustus 2020 belt Willy Claes met Conner Rousseau om te melden dat Patrick Dewael hem heeft gezegd dat de liberalen klaar zijn voor Vivaldi, ‘maar Alexander heeft nog zijn issue met dat verhaal uit P-Magazine’. Korte tijd nadien belt Claes nog eens met Rousseau, weer met een boodschap van Dewael: De Croo is nu helemaal klaar om eerste minister te worden. ‘Zijn problemen zijn van de baan.’ (blz. 233)

Dit om maar te zeggen dat Politico geen onzin uitslaat.

Verschelden is een uitstekend politiek journalist, wellicht de beste van het moment. Wie hem leest, merkt dat. Dat hij dit verhaal mee opneemt in zijn reconstructie wijst op twee dingen: hij heeft het verhaal uit, nemen we aan, verschillende bronnen (allemaal politieke hoofdrolspelers) die het belangrijk genoeg vonden, én Verschelden zelf vond het blijkbaar óók relevant. We mogen geredelijk aannemen dat hij veel meer informatie heeft dan in zijn boek staat, maar dat hij – zoals het hoort – zich heeft beperkt tot wat relevant is.

Bovendien vond, als we lezen wat er staat, ook De Croo zelf dat hij een echt probleem had. Hij had, zoals Mitterrand over zijn buitenechtelijke dochter, ook kunnen zeggen: ‘Et alors?’ Allicht ook de enige zinnige reactie. Niet dus. Sterker nog: volgens Verschelden heeft het maanden geduurd voor ‘zijn problemen (…) van de baan’ waren. Met dus enige politieke gevolgen. Hoe intrigerend! Er zweeft een reusachtig vraagteken voor de neus van de kritische lezer. Hoe het komt dat je als aspirant-premier zo’n probleem pas na maanden opgelost krijgt? Verschelden zwijgt daarover.

Wie nu steigert en zegt dat het hier over een privé-kwestie gaat, heeft in abstracto gelijk: op zichzelf heeft niemand daar iets mee te maken. Edoch. De zeer achtenswaardige Raad voor de Journalistiek heeft in het verleden niet toevallig verklaard dat een politicus een publiek figuur is en dat elementen uit het privé-leven van publieke figuren invloed kunnen hebben op hun publieke functioneren., bijvoorbeeld omdat bepaalde zaken een openbare figuur chanteerbaar kunnen maken. P-Nieuws ging dus niet in de fout.

Ongetwijfeld kent Verschelden die stelling. Zij is hier perfect van toepassing, de samenvatting van Politico demonstreert het: die affaire heeft ons een jaar niet-regeren gekost. Dat is een kwestie van maatschappelijk belang.

De Raad voor de Journalistiek heeft een en ander overigens gedecreteerd naar aanleiding van een klacht. Van Kris Van Dijck (N-VA), toen voorzitter van het Vlaams Parlement. Die het vermelden van feiten uit zijn privéleven een schending van zijn privacy vond. Ten onrechte, zei de Raad.

Herinner u. Op 11 juli, toen Van Dijck in het Brusselse stadhuis stond te speechen, liet (ook hier) P-Magazine weten dat hij geregeld een escortgirl had bezocht, en hij had ook een mail geschreven om haar sociaal dossier in orde te krijgen. Op dat laatste punt heeft de deontologische commissie van het Vlaams Parlement nadien gezegd dat er volstrekt niets fout was met die mail, maar Van Dijck moest wel de dag zelf nog opstappen als parlementsvoorzitter. Bij het verlaten van het stadhuis werd hij op spectaculaire wijze achtervolgd door camera’s van de VRT en vragen van Linda De Win. Van Dijck was toen groot nieuws.

Is het dan niet bijzonder merkwaardig dat we, met uitzondering van Politico dus,  over de Italiaanse pornoster nog geen woord hebben vernomen in onze vaderlandse media? Of volstaat het dat de grote baas van een uitgeversgroep beslist dat het bloot uit de Laars niet in het nieuws komt? En legt die baas meteen ook andere persorganen, inclusief de openbare omroep, stil? Zoals in Rusland, China of Venezuela? Waar ze, zoals bij ons, uitgebreid berichten over Donald Trump en Stormy Daniels, maar soms, bij de juiste mensen, overschakelen naar discreet stilzwijgen?

En is Wouter Verschelden – die in zijn boek overigens verwijst naar de zaak Van Dijck – nu werkelijk de enige journalist die weet heeft van…? En heeft geen enkele andere Wetstraatjournalist tot op vandaag dat boek van Verschelden gelezen? En waarom kan Boer Bavo (voor de jongere lezers: ‘hij kneep de katjes in het donker’) geen parlementsvoorzitter zijn, maar wel eerste minister? Vanwaar die verregaande selectiviteit? Of is fout gedrag afhankelijk van de partij waartoe je behoort? Is dat het systeem? Is dat de Vlaamse vertaling van onafhankelijke, onpartijdige journalistiek?

Doorbraak, 6 juli 2021