Laten we er maar van uitgaan dat geen enkele waarnemer echt weet wat in de nota staat van Bart De Wever en Paul Magnette. Ze is vooralsnog niet uitgelekt. En dat is merkwaardig: ze menen het dus! De Wever sprak in zijn laatste tv-interviews over evenwicht in de hervormingen, en dat zal niemand verbazen: hoe anders kom je tot een akkoord tussen PS en N-VA? Want laten we wel wezen: het verschil tussen links en rechts bestaat nog wel. Al was het maar in de manier om naar de samenleving te kijken, of naar de verantwoordelijkheid van het individu of naar de rol van de staat.

Tegelijk is er bij mijn weten niemand die vindt dat de laagste pensioenen moeten blijven wat ze zijn. Niemand betwist ook dat de zorgsector in onze samenleving cruciaal is, en dus de volle aandacht moet krijgen. Niemand betwist ook dat alleen een sterk en gezond economisch weefsel dat draaiende kan houden. Vandaar de relatieve relevantie van dat links-rechts-verschil.

Laten we er tegelijk ook maar van uitgaan dat er in die nota dingen zullen staan die u en mij niet zullen zinnen. En zoals altijd moet je niet te makkelijk oordelen. Als ik lees dat de minimumlonen worden verhoogd, denk ik dat je daarmee zeker niet meer mensen aan de slag zal krijgen. En dat is toch de bedoeling? Maar als je dat koppelt aan een hervorming van de (volledig geregionaliseerde?) arbeidsmarkt waarbij in- en uitstroom makkelijker worden, dan zit je natuurlijk in een ander verhaal, en wordt die verhoging van de minimumlonen wél verdedigbaar of in elk geval minder welvaartsbedreigend.  

Vijf partijen blijken elkaar te hebben gevonden, maar dat is dus niet genoeg. Er is nood aan een zesde partij die minstens zes zetels levert. En daar wordt naar de Open VLD gekeken. Niet naar de MR.

Terwijl dat op zich merkwaardig is: mét de MR erbij is er een brede coalitie van minstens 95 zetels. Dat is niet zo ver af van een tweederdemeerderheid. Een coalitie met bovendien een meerderheid in elke taalgroep, wat voor de herziening van zogeheten Bijzondere Wetten vereist is. En toch blijkt die MR niet gewenst.

Omdat er onvoldoende vertrouwen is tussen PS en N-VA enerzijds en de MR anderzijds. Dat heeft vandoen met de MR-voorzitter en diens (in de woorden van MR-buitenlandminister Goffin)  clivante personaliteit, maar dat is maar een deel van het verhaal.

De MR (al meer dan twintig jaar in de federale regering) is de partij die het meest verkleefd is aan het federale niveau. Anders dan de N-VA en de PS. Die hebben intussen begrepen dat hun aanwezigheid in de regionale regeringen de facto verzekerd is. En dus is de PS net zoals de  N-VA in de eerste plaats een regionale partij. Voor de MR is dat helemaal anders. En dat bepaalt ook de standpunten. Zelfs de afschaffing van de senaat – een punt dat eigenlijk als zogeheten laaghangend fruit kan worden beschouwd - is daar gevoelig. Ik heb het talloze keren gehoord: la fin du sénat est la fin de la Belgique.   

Maar cruciaal is dus dat gebrek aan vertrouwen: het idee dat als men Georges-Louis Bouchez aan tafel brengt de onderhandelingen binnen de kortste keren ontploffen. Daar zijn redenen voor. De MR zit immers in een zetel, en is niet van plan die op te geven. Niet alleen omdat de partij vandaag naast de premier nog zes ministers levert, een senaatsvoorzitter, een Europees Commissaris en een Europees Raadsvoorzitter. 10 topmandaten voor een partij met 14 van de 150 Kamerzetels, dat komt er nooit meer. Om het dan nog niet te hebben over de karrevracht aan benoemingen: als enige Franstalige regeringspartij komen alle Franstalige federale benoemingen ook als manna uit de hemel gevallen. De regering Wilmes moet dus zo lang mogelijk voortduren.

En er is nog meer. Als niets meer lukt, en men beslist ook niet verder te gaan met de regering-van-lopende-zaken Wilmes, dan zijn er verkiezingen. De MR is er vrijwel zeker van dat ze die gaan winnen. Premier Wilmes heeft in Franstalig België een behoorlijk goed imago, Bouchez zelf en een aantal MR-ministers in de deelregeringen ook. Bovendien heeft de MR bij de verkiezingen van 2019 een drie-vier zetels heel nipt verloren. Zetels die de PS toen nipt heeft gewonnen. Een klein aantal verschuivende stemmen kan genoeg zijn…

Die verkiezingen – wordt algemeen aangenomen - zullen de dingen nadien nog ingewikkelder maken. Gevolg? De regering Wilmes blijft dan niet zitten tot midden 2024, maar tot eind 2025. Nog meer winst, denkt Bouchez.

Tot overmaat van ramp verbindt de Open VLD haar lot aan de MR. En ook die partij heeft goede (!) redenen: ze heeft nu drie zittende ministers en de Kamervoorzitter. Het staat vast dat als de partij in een regering stapt, het alvast op dat punt nooit meer wordt wat het is geweest…

Al probeert voorzitter Lachaert daar een inhoudelijke draai  aan te geven. De N-VA stapt mee in het doorgeslagen linkse verhaal van de PS, zegt hij. Waarbij we dus maar moeten aannemen dat De Wever de kamikazepiloot van de N-VA is geworden? Mja..

Volgens Lachaert is er vanwege de Coronacrisis ook geen tijd voor communautaire hervormingen. Hij noemt dat taalkwesties. Dat het confederalisme – tot 2014 expressis verbis een geloofspunt in het programma van de Vlaamse liberalen – niets vandoen heeft met taal, maar ongeveer alles met efficiëntie, blijkt hem te ontgaan. Efficiëntie die er – toegegeven – ook in Vlaanderen niet is. (Daarover ging het vorige week: een volgende staatshervorming mag niet alleen over geld en bevoegdheden gaan; ze moet ook een ander soort Vlaams beleid inluiden. Mijn eerste zin vorige week was: Egbert Lachaert heeft gelijk.)

Lachaert pleit ook voor eenheid van commando. En naar zijn inschatting zit dat commando op het federale niveau. Waar het lange tijd heeft gezeten, maar is weggehaald omdat het.. niet werkte. En ik ben een ervaringsgetuige: op het federale niveau worden geregeld door iedereen noodzakelijk geachte hervormingen on hold gezet omdat daarover in noord en zuid oprecht fundamenteel anders wordt gedacht. Is het dan niet beter elk zijn ding te laten doen? Is dat eigenlijk niet… efficiënt?

Met ongeziene ijver verspreidt ex-voorzitster Rutten intussen de tweets van B-plus. Voor de VLD is herfederaliseren kennelijk een onwrikbaar geloofspunt geworden. Dat is even dwaas als het omgekeerde. Institutionele hervormingen zijn er ten dienste van de burgers. Punt. We kiezen wat het beste werkt. Punt.

Al is het allicht niet ernstig dat allemaal in de schoenen van Egbert Lachaert te schuiven: hij zit gevangen in zijn eigen partijbestuur, met daarin bobo’s die hem zeggen dat hij het verschil moet maken met de N-VA. Een verschil dat er hoe dan ook is – een liberaal is geen Vlaams-nationalist – maar het licht van de zon moet ontkend omdat de N-VA zegt dat de zon schijnt. Ik betwijfel of dat een verstandige keuze is. In Vlaanderen hebben alle partijen dat jarenlang gedaan met het Vlaams Belang/Blok: echt lonend was dat niet.

Lachaert heeft van zijn bestuur de opdracht gekregen de MR en voorzitter Bouchez populair te maken in Vlaanderen. In De Standaard zegt de kabinetschef van Bouchez dat het niet tot zijn opdracht behoort zich bezig te houden met la gestion personelle de GLB. De VLD gaat dat dus doen… Liberalen zijn par nature individualisten. Daar is ook niets tegen. Maar deze keer gaan ze wel ver.

Het ziet er dus niet zo goed uit. Het land wordt gegijzeld door de politiek. En, laat dat duidelijk zijn, de werkelijkheid is intussen wel niet veranderd: er is een huizenhoge crisis die een krachtig en slim beleid vereist. Dat komt er dus niet. Het lijkt over and out. En dat is zeer jammer. Want de rekening loopt zienderogen op. En ze is al forser dan ooit. En u weet wie die betaalt?