Hij kost 3 euro: een dweil met middenin de Belgische driekleur. En voor wie niet echt vertrouwd is met de materie: dat zijn zeer goede dweilen. Zo oud als de straat, maar puur katoen, degelijk, sterk. En multifunctioneel.

Jan Fabre heeft er eind jaren 70 een prachttentoonstelling mee gemaakt. En een jaar of vijf terug is dat in Roeselare nog eens overgedaan. Een keur aan artiesten gaf er het beste van zichzelf. De Dweil als Alibi, was toen de titel. Met in elke creatie dus dat allernederigste huishoudgrief, maar veredeld door onze driekleur. Heerlijk! Een zalige mix van creativiteit, nederigheid om trots op te zijn, alledaagse schoonheid en toch ook zelfspot. Dat werkt.

Dat alles mis ik in de tricolore 1 Ploeg – 11 Miljoen poster van de federale regering. Waarmee we gevraagd worden tous ensemble de coronamaatregelen te respecteren. Campagne die én slecht gemaakt is én naast de kwestie is én zelfs contraproductief. Kort gezegd: alleen Kristof Calvo is enthousiast.

In De Afspraak op Vrijdag had het een druk besproken item moeten zijn. Het werd met onverholen enthousiasme aangebracht; bij de grote meerderheid van VRT-redacteurs is paarsgroen de favoriete combinatie. Zelden is een soufflé zo snel in elkaar gezakt. ‘Wat is me dat nu?!’ zei Rik Van Cauwelaert, ‘wij zijn geen ploeg. Dat is gewoon de belgicaine reflex van deze coalitie.’ Tinneke Beekman merkte op dat voetbal eigenlijk niets van doen heeft met Corona, en op de vlag miste ze het Jupiler-logo. En zelfs Joachim Coens was niet enthousiast, hij vond het ook nogal voetbal-achtig, al is en blijft hij een enerzijds-anderzijds-mens: echt storen deed het niet, zei hij. (Tsjeverij is zwaar ondergewaardeerde woordkunst). De presentator drong niet verder aan…

Een partijgenoot van Coens, Hendrik Bogaert, was minder genuanceerd. ‘Je moet toch redelijk radeloos zijn over je eigen (welvaartsvernietigend) concept en oude structuren als je corona moet gebruiken om er promotie voor te maken’, schreef hij op Twitter. Niet echt een voorbeeld van een goed gedraaide zin, maar toch: dit gaat niet over coronabestrijding, zegt hij, dit gaat over promotie van België. Straffe taal van dito Hendrik.

En het klopt natuurlijk: leve België is het discours van MR, Groen-Ecolo en VLD. Bij de eersten heeft dat te maken met nostalgie; bij de tweeden met hypocrisie zolang ze niet één partij vormen; bij de laatsten omdat iets anders zeggen dan de N-VA dé USP is geworden, het unieke verkoopargument.

Feit is dat je deze Coronacampagne bezwaarlijk geslaagd kan noemen. Marketingprof Rudy Moenaert – de man heeft een indrukwekkend curriculum – vindt zelfs dat ze maar beter kan worden ingetrokken. Juist omdat ze door zoveel negatieve commotie en connotatie niet meer gaat over datgene waarover ze zou moeten gaan.

En zelfs als je , zoals Bogaert en Van Cauwelaert, vindt dat corona hier wordt ge/misbruikt om België te promoten, vrees ik dat ook dat niet zal werken. Ik heb er namelijk al teveel gezien: pogingen om België-gevoel te creëren. Terwijl ik – het zal u onderhand bekend zijn – een Belgische flamingant ben met orangistische melancholie. Het is ingewikkeld.

Ik heb meegemaakt hoe de VRT op televisie een magazine opstartte met daarin nieuws uit en over Wallonië: geen hond die daar naar keek. Ik heb meegemaakt dat in 2014 de baas van Boondoggle – het marketingbedrijf dat voor De Rode Duivels werkte – mij met een brede grijns zei dat ze België weer, zoals hij dat zei, top of mind gingen maken. Die campagne zelf was overigens, dankzij de massieve steun van de openbare omroep, voetbalgewijs geslaagd. Maar van dat politieke neveneffect is niets in huis gekomen.

Een boondoggle, staat op Wikipedia, is ‘een project dat wordt beschouwd als een verspilling van tijd en geld, maar dat vaak wordt voortgezet vanwege externe beleids- of politieke motieven’. Dat was het dus; de voetbalbobo’s hadden het kunnen weten. Ik herinner mij dat toen hooguit de N-VA enigszins ongerust was. Hun kiezers volstrekt niet.

Ik heb meegemaakt dat ik zelf publiek opmerkte dat nogal wat VRT-programma’s België in hun naam droegen. Hoe eng kan je zijn, was de reactie in de Vlaamse media. Na een dag of drie kreeg ik een vertrouwelijke mail van een toen hooggeplaatste VRT’er die me zei dat er op directieniveau (sic) was beslist België weer op de kaart te zetten. (sic) ‘Of je dat nu leuk vindt of niet,’ schreef hij; zelf was hij het helemaal eens met die keuze. Ik denk te mogen zeggen dat ook die strategische zet niet echt succesvol is geweest.

Niets helpt. Omdat reclame maken voor iets dat in de gewone werkelijkheid niet of nauwelijks (nog) bestaat ondoenbaar is. Er is geen Belgische krant, radio, televisie. En tot overmaat van ramp kennen almaar minder Vlamingen Frans. Je zou zelfs mutatis mutandis kunnen zeggen dat ze dat gemeen hebben met hun Franstalige landgenoten. Hoe jammer ook, vind ik zelf. Maar ook dat is wat het is: de werkelijkheid.

Diezelfde werkelijkheid die ervoor zorgt dat er in Vlaanderen met ijver – en wat mij betreft terecht – Coronaboetes worden uitgeschreven. Maar in het weekend lees ik kranteninterviews met politiemensen uit Brussel die dat niet doen (‘ze betalen die toch niet’), en ook geen controles doen van de avondklok (‘begin daar eens aan’). Alle begrip, denk ik. Maar laat ons dan toch maar beter niet doen alsof onze ploeg van 11 miljoen hetzelfde spel speelt.

En laat dat spel dan maar liefst fair worden gespeeld. In zijn tweet omschrijft Hendrik Bogaert België als een ‘(welvaartsvernietigend) concept en oude structuren’. Over die welvaart, heeft hij gelijk, vrees ik. En  over die oude structuren ook, al zijn die stukken minder oud dan men zou denken. En dat is dus ons vaderland? Dat van die dweil? Onze ploeg?

Doorbraak, 1 december 2020