Ik heb nog les gehad van Etienne Vermeersch. Samen met minstens 999 anderen in één auditorium. Je kreeg een goed overzicht van de filosofie (dat je bovendien ook echt moest kennen voor het examen), én hij creëerde ook inzicht in de filosofische methode. Het woord evidence-based kenden we niet, maar Vermeersch nodigde astrologen, waarzeggers en andere tovenaars uit, en liet hen vrij, ongestoord en met respect hun betoog houden. Daarna – en in hun bijzijn – legde hij uit waar volgens hem de denkfouten zaten. En als ze repliceerden nog eens. Echt interessant. Ook voor wie al lang wist dat de stand van de sterren niets met het menselijk leven te maken heeft.

Dat is kennelijk ouwe koek. Dat mag niet meer. Er bestaat nu ook politiek correcte wetenschap. Patrick Loobuyck, lang niet de domste der televisiefilosofen, zegt het in De Morgen. Het debat in de Zevende Dag met aan tafel naast Pierre Van Damme ook nog antivaxers was not done. Niet dat ik ze monddood wil maken, zegt Loobuyck, maar.. Dat is – geheel terzijde - de ‘ik ben geen racist, maar’-tournure. Soit.

Loobuyck is niet alleen. Hij krijgt steun. Onder meer van een mij zeer dierbare senior writer. In residence, moet ik eraan toevoegen; elders vindt hij het al vele maanden te gevaarlijk. Onder meer ook van mijn oude N-VA-buddy, microbioloog Louis Ide; nee, Louis, ‘zwijgt!’, dat werkt niet.

Anders dan Vermeersch vindt Loobuyck niet dat je andere opvattingen zo maar naast elkaar kan laten staan.

Hoe ivoren toren kan je zijn! Het is in wetenschappelijke kringen misschien nog niet overal doorgedrongen, maar dit is 2021. Ik erken dat het nuttig en efficiënt is binnen de wetenschappelijke arbeid zelf een aantal standaarden te respecteren, om niet telkens van voor af aan te moeten herbeginnen. Maar wie naar buiten wil komen, coram populo gelijk we zeggen, zal moeten aanvaarden dat domme vragen en opmerkingen nu eenmaal bestaan. Al bewijst Loobuyck zelf dat er één ding nóg erger is dan domme vragen: ongelukkige antwoorden.

Alvast Pierre Van Damme heeft die niet gegeven. Integendeel. Hij heeft dat debat ‘gewonnen’, ook al omdat hij zijn tafelgenoten niet heeft uitgescholden of uitgelachen. Ik neem één voorbeeld: het antwoord van Van Damme over de invloed van het vaccin op de fertiliteit was zo helder dat werkelijk alle boeren, burgers en buitenlui begrijpen dat er gewoon GEEN verband is. Nog eentje? De kritiek over het ‘lossen’ van het vaccin in fase 3 en niet in fase 4. Een heerlijk helder antwoord volgde, waar werkelijk niets tegen in te brengen viel.

Van Damme heeft dus bewezen dat Loobuyck minstens drie keer ongelijk heeft. We riskeren de twijfel aan te wakkeren, zegt hij. Wat een belediging! Van Damme heeft net de twijfel verminderd; zeker weten. ‘Zo’n debat kan je niet winnen,’ zegt Loobuyck nog. Heeft hij echt gekeken? Of vindt hij dat de tegenstrevers snikkend de studio hadden moeten verlaten, na uitgebreid te hebben opgebiecht dat ze zich zwaar hebben vergist? Zo werkt het natuurlijk niet. En dat de harde kern van de antivaxers via een televisieprogramma zich versterkt weet? Dat is niet bewezen, maar ok, het zou kunnen. Alleen hadden die dat programma niet nodig om te denken wat ze denken. Daarom behoren ze ook tot de harde kern. Hetzelfde geldt voor nogal wat gelovigen, atheïsten, belgicisten, flaminganten, …

De werkelijk enige voorwaarde om daar een debat mee te organiseren is dat het aantal medestanders voldoende groot is. De groep die denkt dat de mens niet op de maan is geweest is zeer klein; dat debat houden we dus niet. De groep die zich niet wil laten vaccineren blijkt – ook tot mijn eigen stomme verbazing  – behoorlijk groot. En dus, professor Loobuyck, zijn er zeer goede redenen om dat debat uitgerekend wél te houden.

Om maar te zeggen dat niet alleen wetenschap evidence based moet zijn; redactionele beslissingen ook. En in dat geval is dat dus zo. Meer in Franstalig België dan in Vlaanderen, dat is waar. Maar die evidence is hier hoe dan ook overweldigend.

Merkwaardig is ook dat Loobuyck de VRT voorhoudt wat er dan wel moet gebeuren. Dat is heel geestig. Omdat wat hij voorstelt een kopie is van wat de omroep in de jaren 70 en 80 deed. Eerst de foute dingen laten zien, er goed bij zeggend dat ze fout zijn, en dan mensen-met-gezag uitgebreid laten zeggen wat wél juist is. Zoals in de catechismus: zo zeggen de ketters, maar zij dolen.

Het weergaloze succes van die formule is historisch bewezen. Loobuyck wil dat dus terug. Want, zegt hij, antivaxers aan het woord laten, dat is ‘wel het laatste wat we nodig hebben in de situatie waarin we zitten.’ Dat is fundamenteel: dient de openbare omroep om te brengen ‘wat we nodig hebben’? En stel dat die verwacht wordt dat te doen, kan die dat anno 2021? Wie gaat dan vastleggen ‘wat we nodig hebben’?  

Overigens.. Ook wetenschappers past bescheidenheid. Als ik lees dat een adviserend expertoloog – ik neem aan op basis van onderzoek; die mensen doen toch niets anders? - vindt dat het openen van de kappers geen prioriteit is, en dat samen sporten veel belangrijker is, dan deel ik dat met permissie bij de regelrechte onzin in.

Die meneer moet misschien eens weg van zijn onderzoek en gewoon onder de mensen komen, denk ik. Of de gazet lezen. Of dacht hij dat de aandacht voor de heropening van de kappers – met in álle kranten prachtige foto’s van blije mensen voor en na – uit de lucht komt vallen? Gewoon toeval? Omdat er niets anders te melden viel?

Dirk Van Damme – zelf academicus – zei het onlangs in een interview: om een aantal redenen wordt aan onze universiteiten ook veel onzin verkocht als wetenschap. 

Nee, de redactie van De Zevende Dag heeft gedaan wat moest. Ik corrigeer: ze heeft gedaan wat eigenlijk al veel langer had gemoeten. Nog eens: het is 2021. Het informatiemonopolie bestaat niet (meer) in een democratie. En ik voeg eraan toe: heeft men uit de strijd tegen het Vlaams Blok/Belang dan werkelijk niets geleerd?

Toch valt mij op dat de VRT-ombudsman deze keer snel reageert. Hij zegt dat zo’n debat moet kunnen, maar somt dan een hele reeks elementen op die de presentatoren hadden moeten toevoegen, vermelden, enz. Dat is een doorzichtig trucje. Want je kan dat over alle debatten zeggen. Ik denk dat ik weet wat er aan de hand is. Zeker nu de VRT laat weten dat dit soort debat eenmalig was.

Er is een probleem. Bij de nieuwsdienst laat men zich weinig of niets gelegen aan wat u en ik ervan vinden. Dat is een understatement. Er is eigenlijk maar één zorg: de juiste mensen moeten de VRT een juiste omroep vinden. Alleen die zijn.. expert, zelfs als die uit een totaal ander vakgebied komen. Als dan een paar van die mensen kritiek spuien en op Twitter DUIDING NU beginnen roepen naar aanleiding van dat ene debat, dan schiet de hoofdredactie verschrikt wakker. De ombudsman, zoals bekend onafhankelijk, moet dan in actie schieten. En streng zijn.

Epiloog

Het Covidvaccin moet een wettelijke verplichting worden, vind ik. Nergens krijg ik enig argument waarom alleen polio-inenting moet. Dat denk ik al langer. En dat Zevende Dag-debat heeft daar niets aan veranderd. Wel integendeel.

Maar ik wil niet dat de omroep alleen ‘mainstream-stemmen’ laat horen. Alleen laat zien wat de juiste mensen juist vinden. Ik vertrouw dat niet. Ik heb geen pastoors nodig die zeggen wat mag gezegd worden en wat niet. Ik denk liever zelf. U toch ook?