Grace

Ik heb het vrijdagavond na afloop van de finale meteen op Twitter gezet: de Voice van Vlaanderen op VTM doet spelenderwijs voor integratie en diversiteit meer dan duizend wetten, verboden, manifesten, rechtbanken en actieplannen. En tegelijk zet het de lopende discussie over de vrije meningsuiting in een ander, zo te zien juister perspectief.

Voor de Doorbraak-lezers die alleen naar Canvas kijken of naar Klara luisteren: The Voice is een zangwedstrijd op VTM, een kijkcijferkanon zoals dat heet, en dit jaar is die wedstrijd gewonnen door Grace, een onwaarschijnlijk getalenteerde achttienjarige zangeres, op onnavolgbare wijze begeleid door Natalia, die wel vijf keer heeft gezegd dat Grace ook een eigen mening had, waarmee ze rekening had gehouden. En Grace heeft The Voice niet gewonnen omdat de een of andere jury van experts dat zo heeft beslist. Het zijn de kijkers die hebben gestemd.

Grace is zwart. Ze heet Grace Khuabe. Ze is van Congolese afkomst. In de show zagen we ook haar familie: vrolijk en kleurrijk in alle betekenissen. Voor de rest komt ze gewoon uit Sint-Niklaas, zoals Natalia uit de Kempen. En ze spreekt, als het over de beschaafde uitspraak van onze taal gaat, beter Nederlands dan Tom Lanoye, ook uit Sint-Niklaas.

Vlaanderen, van welke landstreek ooit in een kwaliteitsblad is geschreven dat het racisme er in het DNA zat, kiest dus niet voor een blauwogige blonde god of godin, maar gewoon voor de beste kandidaat. Dat is diversiteit in de praktijk.

Een wereld van verschil is dat met de (overigens niet oninteressante maar rijkelijk abstracte) discussies over de vrije meningsuiting. Want die is niet alleen een kwestie van grondwet, rechtbanken en politiek. Ook diversiteit van mening is vooral een zaak van alledag. Het is de wereld zoals die is vandaag, in bed, aan tafel, op school, op het werk, en vooral in ons hoofd.

Het brengt mij bij een zeer interessante vraag uit het socio-politieke onderzoek van De Standaard en de VRT. De vraag is: dochter of zoon komt met een lief thuis dat uitdrukkelijk zegt dat hij of zij tot een andere partij behoort. Stel (de hypothese is ook compleet anders in te vullen): vader en moeder zijn militant vrijzinnig, maar hun dochter valt op een even strijdbare katholiek. Vrijmetselaars aan de ene kant; Opus Dei aan de andere kant. Wat denken/voelen die ouders dan? Hoe ruimdenkend reageren ze?

In partijpolitieke termen: de ouders kiezen al jaren voor het Vlaams Belang, en de zoon/dochter komt af met een geliefde die een voorkeur heeft voor de Partij van de Arbeid. Wat nu?

Het is in Vlaanderen de allereerste keer dat die vraag over verdraagzaamheid in het dagelijkse leven wordt gesteld. Een pluim dus voor de VRT en De Standaard. Want dat soort onderzoek gebeurt in ongeveer alle landen die dat kunnen betalen al jaren. En bijna overal zie je hetzelfde: de verdraagzaamheid ten aanzien van andersdenkenden vermindert. Het valt op dat de VRT daaruit concludeert dat we de internationale tendens volgen. Uiteraard kan dat alleen blijken als we deze kwestie vaker onderzoeken. Maar een kniesoor die daarop let.

Erger wordt het als ik zie dat het gebrek aan verdraagzaamheid door de VRT vooral een probleem van het Vlaams Belang en de N-VA wordt genoemd. De titel is letterlijk: ‘VB en N-VA niet enthousiast over anderen, en worden door andere (sic) ook niet zo geapprecieerd’. Let u vooral op de volgorde. Die is zeer merkwaardig.

Want wie de cijfers bekijkt, ziet helemaal iets anders: ja, iedereen heeft het liefste dat zoon/dochter kiest voor een gelijkgezinde, maar de tolerantie tegenover andersdenkenden is bij rechts beduidend hoger dan bij links.

Concreet. Als de ouder VB is en het kind kiest voor een lief van de PvdA dan krijgt dat voor VB’ers een quotering van 4,2. (Ter vergelijking: als datzelfde kind kiest voor een VB’er is er een quotering van 7,2).

Maar als de ouder PvdA is en het lief VB, dan krijgt dat van de PvdA’ers een povere 2,9 score. Bij Groen-ouders is dat overigens nog lager (2,8) en bij Vooruit-ouders nóg lager (2,7). Ook een N-VA-lief scoort bij PvdA-ouders slechter dan een PvdA-lief bij N-VA ouders…

En toch maakt VRT – zoals algemeen bekend de leverancier van ‘betrouwbaar nieuws’ – van de onverdraagzaamheid een ‘rechts probleem’. Sancta simplicitas alweer. Omdat dat zo hoort? Omdat dat nu eenmaal de voorgekookte mening van de spraakmakende gemeente is? Omdat men ervan uitgaat dat mensen alleen maar de koppen lezen, en de cijfers toch niet aan nadere inspectie onderwerpen? Omdat het de privémening van de redacteur is, die zich over dit soort vooroordelen geen zorgen hoeft te maken, aangezien er bij de VRT zoveel leiding moet worden gegeven dat werkelijk niemand tijd heeft om zich te bekreunen over de inhoud?

De clichés overstijgen is een essentiële opdracht van de media. En als de feiten tegen de clichés indruisen wordt deze opdracht een morele noodzaak. Helaas blijkt dus dat in weerwil van die feiten – en dat is toch wel ongelooflijk – de gemeenplaatsen alleen maar worden bevestigd.

Van mening verschillen op microniveau, in het gezin, onder collega’s, liefst ook binnen de vriendenkring, lijkt mij anders een interessante oefening. Het is in dat licht toch merkwaardig dat zoveel politici een politieke vader of moeder hebben, maar dat je er nauwelijks een vindt die iets anders denkt dan er thuis gedacht werd. De christen-democraten, de socialisten, de liberalen, allemaal worden ze in Vlaanderen geleid door de zoon van een voormalige verkozene, net zoals de premier en diens voorganger. Om iemand te vinden van enig politiek gewicht die iets anders dacht dan zijn vader moet ik, als ik me niet vergis, teruggaan tot Philippe Moureaux (1939-2018): een linkse socialist die de zoon was van een liberale senator en minister.

Het doet me denken aan Jean-Jacques De Gucht, die in een televisieprogramma zei dat hij weliswaar even liberaal was als zijn vader Karel, maar dat betekende niet dat ze over alles hetzelfde dachten. Waarover ze dan van mening verschilden? ‘Daarover moet ik eens nadenken,’ zei hij na te lang nadenken. Bedoelend: ja, ik neem het handelsfonds De Gucht over, en dat is nu eenmaal liberaal. Was het socialistisch geweest, dan was dat maar zo. De bakker die de zaak overneemt die zijn overgrootvader ooit is begonnen, moet ook niet zeuren over het feit dat hij eigenlijk liever antiquair of kerkjurist was geworden. Zo is het leven.

Maar Grace dus. Lof zij Grace. Een antidotum tegen de versimpelaars die er absoluut niet tegen kunnen dat mensen iets anders zeggen dan ze geacht worden te zeggen. Want als Ignaas De Visch ervoor pleit om eens te luisteren naar die sympathisanten van Jürgen Conings, komt in de salon der weldenkenden het plafond naar beneden.  

Doorbraak, 1 juni 2021


Eerder

Leve de werkelijkheid

Het was een opvallend moment. Geert Wilders in debat met Rob Jetten, boegbeeld van het links-liberale D66. Wilders heeft nagetrokken dat Jetten, minister van Klimaat in het demissionaire kabinet Ru...

Lees het hele artikel

Nieuw Sociaal Contract

Ik heb het vele keren gedaan voor de VRT: verkiezingsprogramma’s maken. Het eerste was de vinger op de zere plek leggen, proberen te bepalen waar de verkiezingen over gingen. Wanneer je dat doorhad...

Lees het hele artikel

Een uphill battle

Het is zo ver: Doorbraak zit al een kleine week in een nieuw jasje. Er is een vaste ploeg die beslagen op het ijs staat, er zijn ook nieuwe mensen die voor Doorbraak schrijven. Het is tijd voor de ...

Lees het hele artikel

Raar, en het doet zeer

Ik kreeg het van jongs af aan ingelepeld. Toen ik nog maar nauwelijks kon lezen zag ik het in verschillende talen op de toren staan: Nooit meer oorlog. Het is lange jaren meegegaan. Het werd een L...

Lees het hele artikel