De Stand van het Land in één uur en enkele minuten

Ik moet iets bekennen: ik ben verslaafd aan politiek en journalistiek, en toch slaag ik er niet meer in de stukken over onze politieke toestand gelezen te krijgen. Of ik val letterlijk in slaap. Vanwege eindeloos veel keren hetzelfde, en – vind ik – heel vaak naast de kwestie. En toch ! Ik heb een welhaast adembenemende aflevering van De Zevende Dag gezien.

In dik één uur televisie kreeg je de Stand van het Land voorgeschoteld. Alle lof dus – als het goed is… - voor de tv-makers en hun verstandige vragen voor een panel van drie zeer goed gekozen intelligente mensen: Martin Buxant, Carl Devos en Geert Noels. Met daartussen gesprekken met 3 politici die elk een totaal andere rol spelen: Koen Geens, Conner Rousseau en Tom Van Grieken. Televisie heeft een eigen dwingende poetica. Wetten, regels, systemen. Die werden hier volkomen gerespecteerd.

U moet dat zien. Punt.

Maar wat echt goed is, valt, anders dan de alledaagse productie, altijd te interpreteren. Uitgerekend daarom is het zo goed. En dat is altijd ambigu: u ziet dit, ik iets anders. Hieronder wat ik heb gezien.

Om te beginnen zag ik echt niemand  die vond dat dit land niet aan grondige hervorming toe is. Om maar te zeggen hoe feitelijk achterhaald het liberale standpunt is over ‘geen tijdverlies met nog maar eens een staatshervorming.’ Want, zegt de Open VLD, er zijn sociaal-economische prioriteiten. Kijk naar De Zevende Dag, liberale vrienden. Die institutionele hervorming is dé sociaal-economische prioriteit van de allereerste orde. Daarna komt de (ook broodnodige) rest. Maar die komt er nooit als het kader blijft wat het vandaag is.

Koen Geens, de pacificator, de Redder des Vaderlands, de Opdrachthouder van de Koning zonder titel, van wie de plannen klaar lagen – hij deed mij helaas ook denken aan de Man van Melle: ‘Het is niet voor mijzelf, het is voor mijn eenzaamheid’ (waarbij we eenzaamheid vervangen door ’s lands belang) – wou, zei hij, zichzelf zelfs offeren – astamoaries ! – maar hij was gestoten op wat hij (té vriendelijk – zie verder) onwil noemde. Vader was boos, maar vooral droevig. Zelfs die Koen Geens dus zei dat ‘dit land het niet houdt zonder hervorming’. Oef.

Maar hij was niet alleen. Ook Geert Noels – een Vlaamse Belg, meen ik mij te herinneren, maar geen flamingant – zei dat er op het federale niveau ‘structureel iets mis’ liep. Dat denk ik ook, Geert. En neen, dat is niet sinds 26 mei 2019. Dat is het onvermijdelijke gevolg van het proces dat pakweg in 1970 gestart is. Maar we komen nu ‘tot het besef dat dit het einde van een periode is’.

Dat is voortschrijdend inzicht gebaseerd op de werkelijkheid zoals beschreven door de Nationale Bank. Het Waalse sociaal-economische model, zegt de Franstalige gouverneur Wunsch, is gebaseerd op transfers. Anders is het onbetaalbaar… En transfers, zei Noels terecht, daar is niets tegen, maar ze moeten wel transparant zijn (we mogen dus weten over hoeveel het gaat), objectiveerbaar (objectieve verschillen verantwoorden ongelijke behandeling) én verantwoordelijk, in de zin van (het moeilijk vertaalbare) accountable. Wat er eigenlijk op neer komt dat je als ontvangende partij al het mogelijke doet om de gevende partij zo weinig mogelijk pijn te doen.

Uitgerekend op dat laatste punt hebben onze Waalse broeders een probleem: wie zegt wat Noels zegt, wordt daar eenvoudigweg weggezet als ondemocratisch, populistisch of erger.

Noels vond dat de Nationale Bank met haar autoriteit die transfers ook maar eens moest berekenen. ‘Maar misschien doen ze dat niet omdat de Vlamingen daar heel boos van zouden worden,’ werd opgemerkt. Dat is precies wat jaaaaaren geleden de alom geprezen professor Cantillon in Humo zei: we zwijgen daar beter over, want de mensen gaan dat niet appreciëren.  

Heel nuttig in De Zevende Dag was ook Conner Rousseau. El sympatico, dat wel, maar ondraaglijk licht. Het soort mensen waarvan je met de ogen toe ziet dat ze alleen maar voor de vorm zeggen dat het over de inhoud moet gaan. Carl Devos wees er nadien trouwens op dat Geens uitgerekend met die inhoud bezig was.. Maar dat was kennelijk aan onderhandelaar Rousseau ontgaan. Hij beperkte zich tot het opsommen van allerlei (terechte) noden, helaas zonder ook maar één woord over hoe die betaald moeten worden. En toch vond ook hij dat de begroting echt wel een serieus probleem was dat dringend moest worden aangepakt.

Verkiezingen, zei Conner nog, zullen gaan over de politiek die niet werkt, en niet over de toekomst van het land. Een stelling waarmee hij alleen stond, maar ik moet toegeven: hij zorgde zelf voor het bewijs. Zo plat zou zelfs wijlen Steve Stevaert het nooit hebben gespeeld.. Maar ok, als ex-televisiemaker weet ik dat een programma ook lucht nodig heeft: Conner Rousseau.

En toen kwam ook nog Tom Van Grieken. Die had goed geluisterd. En zijn eerste zin was: ‘Dit kan toch niet blijven duren.’ En zijn laatste was dat hij eigenlijk niet veel moest doen in de oppositie: de werkelijkheid was genoeg. De mensen zagen dat ook wel… Om het met Edgar Allan Poe te zeggen: ik onderging de schok van de herkenning.

En over de uitsluiting natuurlijk. De PS wil noch het VB noch de N-VA. En doet vooral wat groen en rood willen: dat is 20 procent van de Vlaamse kiezers…

En daartussen: wanneer gaan de Vlamingen eens zeggen j’en ai marre.? Tja.. Is het normaal dat het VB met meer stemmen dan de PS minder zetels heeft? Tja.. Waarom gedragen wij, de meerderheid, ons als een minderheid, en betalen we wel de meerderheid van de rekeningen? Tja.. Of de vaak gehoorde stelling dat verkiezingen niets oplossen, niet hét argument is voor de anti-politiek? Tja..

Vlak daarna viel de opmerking of Paul Magnette het VB geen enorm cadeau had gedaan. Carl Devos beaamde dat. De vraag of hij (Van Grieken) misschien gelijk kon hebben, werd niet gesteld. Althans niet in de studio…


Eerder

Leve de werkelijkheid

Het was een opvallend moment. Geert Wilders in debat met Rob Jetten, boegbeeld van het links-liberale D66. Wilders heeft nagetrokken dat Jetten, minister van Klimaat in het demissionaire kabinet Ru...

Lees het hele artikel

Nieuw Sociaal Contract

Ik heb het vele keren gedaan voor de VRT: verkiezingsprogramma’s maken. Het eerste was de vinger op de zere plek leggen, proberen te bepalen waar de verkiezingen over gingen. Wanneer je dat doorhad...

Lees het hele artikel

Een uphill battle

Het is zo ver: Doorbraak zit al een kleine week in een nieuw jasje. Er is een vaste ploeg die beslagen op het ijs staat, er zijn ook nieuwe mensen die voor Doorbraak schrijven. Het is tijd voor de ...

Lees het hele artikel

Raar, en het doet zeer

Ik kreeg het van jongs af aan ingelepeld. Toen ik nog maar nauwelijks kon lezen zag ik het in verschillende talen op de toren staan: Nooit meer oorlog. Het is lange jaren meegegaan. Het werd een L...

Lees het hele artikel