Die Frederik Delaplace, die nieuwe CEO van de VRT, die moet echt heel slim zijn. Nooit tevoren heeft een VRT-baas met een beheersovereenkomst én de Vlaamse Regering én het Vlaams Parlement (én eigenlijk ook u en mij) zo briljant te grazen genomen.

De man doet zijn naam eer aan: hij heeft alle touwtjes in handen, c’est le maître de-la-place. Aan die touwtjes hangen ministers, volksvertegenwoordigers en leden van de Raad van Bestuur als marionetten in een buitengewoon goed geregisseerd toneelstuk. Van de VRT kan je veel zeggen, maar de afdeling fictie is echt toppie.

Want wie gedacht had bij het aantreden van de Vlaamse Regering dat de VRT op andere sporen zou worden gezet, is of er aan voor de moeite, of kan weer vijf jaar gerust zijn. Dat dus in schril contrast met wat een dik jaar terug algemeen werd aangenomen. Het angstzweet staat kniehoog in de wandelgangen van de VRT, ik citeer, echt waar, een kwaliteitsblad. Niets van aan dus. Delaplace heeft gewoon goede verhalen gemaakt, en zijn stakeholders zijn daar als onnozele kinderen in meegegaan. Maar het is hun vergeven: in onschuld kan men niet zondigen.

Verhaal 1. Besparingen? Ammehoela ! Ik bespaar u  een cijferdans, maar als je goed kijkt is eigenlijk het omgekeerde waar: de geldsluizen gaan weer open. Zo is er 16 miljoen extra voor de digitalisering. ‘Om de medewerkers mee te nemen in die transitie,’ zei Delaplace op de radio.

Dat is vreemd. Om te beginnen zijn er bij ons weten geen instellingen, bedrijven, … die niet digitaliseren. Krijgen die allemaal extra geld? Is digitalisering overigens per definitie geen (zelfs op relatief korte termijn) kostenbesparende operatie? Concreet: op de nieuwsdienst dicteerden we destijds het nieuws aan tikjuffrouwen en -meneren. Er waren monteurs om video te maken. Nu doen journalisten dat allemaal zelf… Of gaan die nu een premie krijgen omdat ze doen wat de rest van de wereld ook doet?

Ook de reclame-inkomsten worden bevroren, zegt men. Verhaal 2. Ze worden vastgeklikt voor de televisiereclame, maar… dat is een ongelooflijk fel krimpende, bijna instortende markt. Het maximumbedrag, dat men vroeger geregeld overschreed, is totaal illusoir geworden. Maar de groeimarkt van de internetreclame wordt geen strobreed in de weg gelegd. Ik geef het u op een blaadje: de reclame-inkomsten zullen stijgen. De VRT-concurrenten klagen aan dat de openbare omroep meer ruimte en vrijheid krijgt dan voorheen. Ze hebben gelijk.

Ik maak hier plaats voor een klein foutje in het VRT-scenario. Het geld stroomt zo weldadig binnen dat zelfs de vakbonden onder de indruk moeten zijn: ze zijn in geen velden of wegen te bespeuren. Dat had Delaplace anders moeten aanpakken: hij had hen minstens moeten laten zeggen dat ze vakbondsacties tegen de besparingen niet uitsluiten. Ok, een kniesoor die daarover valt, maar toch..   

Nog een verhaal? De website van VRTNWS – per definitie gratis, het zou er nog aan mankeren – is de concurrent van talloze andere nieuwssites die – hoe zou het anders kunnen – een betaalmuur hebben; voor niets gaat alleen de zon op. En dus ging tekst op de website worden beperkt. Daar hebben we ’t volgende op gevonden – ha ha ha ha, zei Paul Van Vliet. Het mag nog, maar er moet of video of klank bijstaan.

Ik wed dat bij de VRT nu al een chef digitale illustratie is aangewezen. Met het grootste gemak zal die bij gelijk welke longread een filmpje of een stukje radio vinden. Il y a l’embarras du choix. Dat is zo gepiept.

Bovendien mogen longreads wel, maar ze mogen dan alleen over geschiedenis, cultuur, wetenschappen, opinie en factcheck gaan. Is er één onderwerp te verzinnen dat niet onder die labels te vatten valt? Was het niet Marx die zei dat er eigenlijk niets anders is dan geschiedenis? Bien joué, Delaplace!

Nog een verhaal? ‘Deze beheersovereenkomst is het signaal dat het ons menens is,’ lezen we. Eerlijk gezegd: alleen het omgekeerde zou verbazen. Het ging over de kritiek van het Rekenhof. De VRT gaat dus voortaan de wet respecteren. Nou nou, als Grote Sprong Voorwaarts kan dat tellen…

Al mag die sprong dan ook weer niet té groot zijn. Zoals de transparantie. Over het loon van de schermgezichten. Over – ik zeg maar wat – Danira, Ruben, Aster of Kobe zullen we niets vernemen; we krijgen een globaal cijfer.

Daar hebben we ’t volgende op gevonden – ha ha ha ha. Men neme al diegenen die effectief op regelmatige basis op radio of tv komen: schermgezichten en -stemmen. We berekenen wat die allemaal samen kosten, en we delen vervolgens door het aantal. Mijn schatting is dat we gaan eindigen rond de 2500 euro netto. Probleem van de baan!

Churchill heeft ooit gezegd dat hij alleen cijfers gaf als hij ze eerst zelf had vervalst. Delaplace moet dat ooit hebben gelezen.

Mediaminister Dalle rechtvaardigt dat loonobscurantisme en zegt: bij ons geen Angelsaksische toestanden! Het klinkt als de weigering om op de website van de VRT blote foto’s te zetten – no page three girls! Terwijl het over eenvoudige transparantie gaat, die er in het Verenigd Koninkrijk én in Nederland inderdaad wel is. Maar we moeten het hem toegeven: bij ons geen Nederlandse toestanden! Dat klinkt niet.   

Soms is één verhaal te simpel. Een goed verteller moet kunnen driebanden. Over de onpartijdigheid van de VRT bijvoorbeeld. Band 1: je zegt dat er geen probleem is – stel je voor dat je het omgekeerde zou zeggen?! Band 2 : je zegt dat het toch goed is dat dat onderzocht wordt, kwestie van alle ‘verhalen’ en ‘legendes’ de wereld uit te helpen. Band 3: je laat dat bekijken door een universiteit – dat geeft serieux.

Maar soms wordt een scenario doorkruist. Door de socialisten dan nog. Die hebben een communicatieprof op de oppositiebanken zitten. Zegt die toch niet dat zo’n onderzoek zinloos is! Omdat er al zoveel onderzoeken zijn die zeggen dat er niets aan de hand is!

En dat klopt nog ook. Het verklaart de toegeeflijkheid op dat punt. Het is een pure illustratie van het intussen zeer bekende Wij van WC-eend vinden WC-eend geweldig. Zo is er een onderzoek dat aan een aantal bekende opiniemakers vraagt of er genoeg verschillende studiogasten zijn. U mag één keer raden wat die antwoorden…

Het is overigens tamelijk eenvoudig: een onderzoek dat tot de bevinding komt – ik zeg maar wat – dat virologen in de verste verte nooit kritisch worden getoetst, dat bestaat niet. Lamentabele kritische zin, dat vat je immers niet in een onderzoek. Net zo min als onpartijdigheid meer is dan tellen en afvinken. 

De enigen die wél en écht zicht heeft op…, is de omroep zelf. Of dat zou toch moeten. Helaas, als ze het al in de gaten hebben, is het te laat. Denk aan het klimaatthema bij de verkiezingen van vorig jaar. Wat we overigens maar hebben geweten doordat het is uitgelekt… Ook dat is transparantie.

Maar de Vlaamse politiek vindt dat dus prima. Op bijna elke bladzijde van de beheersovereenkomst staat het woord Vlaams. Ik ken Vlaamse volksvertegenwoordigers voor wie het echt niet meer hoeft te zijn. Vlaams? We zijn daar trots op, zei Delaplace in Terzake. Dat hij vervolgens niet begon te schateren, verdient grote bewondering.

En om de daad bij het woord te voegen gaat men op Kerstavond een Tous Ensemble maken, in twee talen. Voor de ploeg van 11 miljoen. Niets met politiek te maken; alleen maar feel good. Geen universiteit die daarover valt.

Doorbraak, 15 december 2020