Paul Magnette is op zijn Vlaams gezegd ne klasbak. Feiten zijn feiten. Hij gebruikt de politieke luwte -  gevolg van de Coronacrisis – om oplossingen te zoeken voor ons grootste groot probleem: het land dat vierkant draait.

Het belang van zijn recente interviews, mooi georkestreerd aan beide kanten van de taalgrens – in vlekkeloos Nederlands, en opvallend vriendelijk - kan nauwelijks worden overschat. Magnette zet daarmee de bakens uit. Chapeau!

We zíjn regionalisten, zegt Magnette. Op de Waalse nationale feestdag sprak hij een paar jaar terug over la nation wallone. Het herfederaliseringsverhaal? De PS-voorzitter glimlacht alleen maar. Lees: iedereen mag proberen de tandpasta terug in de tube te duwen. Maar dat zal dus wel zonder de PS zijn.

We willen België niet kapot, zegt Magnette. Dat is niet alleen de vrees van de Franstaligen, maar ook de mening van de grote meerderheid van de Vlamingen. Zelfs van een fors deel van de VB-stemmers. Bien étonnés de se retrouver (tous) ensemble, gelijk we zeggen.

En nu het moeilijkste punt: Brussel moet een echt gewest worden, zegt Magnette. Want het is inderdaad een feit: de Brusselse identiteit, ja zelfs Brussels nationalisme, dat bestaat. Ik ken jongens uit het zoete Waasland en meisjes uit de stille Kempen die zich na pakweg 10 jaar Brussel gewoon Brusselaar noemen. Niet Vlaamse Brusselaar, en zeker niet (het nóg oudere) Brusselse Vlaming. Het is vreemd dat nogal wat andere nationalisten daar bewust naast kijken…

Maar Brussel kent helaas ook nog een andere werkelijkheid: een onwaarschijnlijk bestuurlijk imbroglio. Engelse boekjes over de Belgische staatsstructuur zwijgen over Brussel. Het klopt dus: als Brussel een gewoon gewest wordt, is dat beslist een vereenvoudiging (én een kostenbesparing).   

Maar als de Brusselaars hun eigen gewest hebben, zullen ze naast bevoegdheden ook  (financiële) verantwoordelijkheid krijgen. En daar wringt het. Ook Magnette krijgt daar tegenwind. Met name vanuit… de Brusselse PS. Ahmed Laaouej, de zeer schrandere fractieleider in de Kamer, is radicaal tegen.

Laaouej is een eminent financieel jurist die kan tellen. Hij weet dat allerlei extra financiering (naar schatting anderhalf miljard per jaar) dreigt weg te vallen. Want dat is óók een kenmerk van het Brusselse systeem: on fait payer les autres.   

In Wallonië dringt dat almaar meer door. En met de stadstol zijn de Brusselaars te ver gegaan. In het Waalse Parlement is het verzet zeer fors en bovendien unaniem. Laaouej beseft kennelijk sneller dan zijn partijgenoten in de Brusselse regering hoe laat het is. Hij is burgemeester van Koekelberg én.. fervent tegenstander van de stadstol én van het plan Magnette.  

Alles draait altijd om geld, maar in Brussel is dat nog meer waar dan elders. Brussel is de armste hoofdstad van Europa. Met minder groei en minder investeringen dan in de rest van het land. Het gemiddelde inkomen is er 15% lager dan het nationaal gemiddelde. Het Franstalig onderwijs zit totaal aan de grond: bijna 1 op 3 jongeren verlaten de school zonder diploma. In sommige wijken is 1 op 2 jongeren werkloos. Dat zijn allemaal recordcijfers.

Er zijn mensen die blijven zeggen dat Brussel veel rijkdom produceert, maar in Schaarbeek, Molenbeek of Sint-Joost heeft men daar nog niets van gemerkt. Onder meer omdat die ruime extra financiering ook naar zeer rijke gemeenten als Ukkel of Bosvoorde gaat. Opeenvolgende, meestal progressieve, Brusselse regeringen hebben zelfs niet geprobeerd daar iets aan te doen.  

Meer zelfs: die sociaal-economische achterstand wordt in heel Brussel gebruikt als argument om weinig of niets te veranderen. En wie wel wil veranderen, wordt weggezet als neo-liberaal en asociaal. En dat is in Brussel zeer erg. Tegelijk is het uitgerekend die bestuurlijke stilstand die er mee voor zorgt dat Brussel doodeenvoudig geen geld heeft om gewoon gewest te zijn.

Het wordt dus niet simpel. Maar Magnette heeft één bijkomend voordeel: de Vlamingen hebben ook geen oplossing, onder meer omdat ook zij vastzitten in concepten uit vervlogen tijden: oververtegenwoordiging in het parlement - met een paar honderd stemmen ben je in Brussel volksvertegenwoordiger, en als je niet oplet zelfs minister. Je hebt dan wel niets te zeggen, maar een mens mag niet alles willen in het leven.

Toch moet de Brusselse knoop ontward, want dat is essentieel in de broodnodige algehele Belgische hervorming. Magnette is zich dus aan het voorbereiden. Te hopen valt dat aan Vlaamse kant hetzelfde gebeurt.

Met een fris hoofd moet er overigens wel iets te vinden zijn. Want zeg nu zelf: een goed gelegen stad, met meer dan een miljoen inwoners, met de voordelen die alle hoofdsteden hebben – onderzoek bewijst dat die overal groter zijn dan de nadelen (die er ook zijn) – en daar bovenop ook nog eens verschillende internationale functies, is zo’n stad echt onleefbaar en onbestuurbaar? Wie gelooft dat?     

De Morgen, 21 december 2020