Het was een opvallend moment. Geert Wilders in debat met Rob Jetten, boegbeeld van het links-liberale D66. Wilders heeft nagetrokken dat Jetten, minister van Klimaat in het demissionaire kabinet Rutte, in het voorbije jaar, geheel tegen Jettens eigen credo in, een flink aantal keer met het vliegtuig heeft gereisd. Jetten antwoordt dat hij de klimaattoeslag op zijn tickets met plezier en overtuiging heeft betaald. Wilders merkt op dat Jetten daar ook het geld voor heeft. En dat is het verschil, voegt hij toe, mijn partij wil dat iedereen nog kan vliegen.

Het deed me terugdenken aan een discussie in de openbare omroep in de maanden voor de verkiezingen van 2004. Iedereen voelde toen dat het Vlaams Belang een geweldige opmars ging maken. En dus vond een overgrote meerderheid van de redactie dat we daar iets moesten tegen doen. Het idee was om bij een aantal BV’s langs te gaan en hun mening te vragen. Zelf was ik, samen met welgeteld één collega, tegen, maar een heel grote groep redacteurs vond dat een schitterend idee. En aldus geschiedde. De BV’s deden wat verwacht werd. Zoals gebruikelijk waren het vooral acteurs die fors uit hun politiek correcte pijp kwamen. En Tom Lanoye natuurlijk.

Het filmpje kwam in een live programma. Met het Belang in de studio. Ik moest uiteraard een reactie vragen. Gerolf Annemans antwoordde met de glimlach: ‘Dat zijn de Bekende Vlamingen. Wij zijn de partij van de Gewone Vlamingen.’ In mijn oortje hoorde ik de eindredacteur tieren: God-ver-doe-me!!!! De bubbel werd in één beweging gevloerd door het volk. Ik probeerde nog wel wat vragen, maar de winnaar was en is altijd dezelfde: de werkelijkheid.

Tegen de werkelijkheid moeten de agenda’s van partijen en media het altijd afleggen. Bij ons, in Nederland, overal. Je kan eindeloos veel keer zeggen dat de Nederlandse liberalen over migratie en asiel hadden moeten zwijgen, omdat erover praten alleen maar Wilders, de eigenaar van dat thema, wind in de zeilen zou geven. Alsof asiel en migratie een puur ideologisch, theoretisch probleem is dat niet bestaat in de straten van de steden en de dorpen, maar alleen door de PVV wordt gecreëerd.

Eigenlijk is het omgekeerde waar. Het heeft er alle schijn van dat klassieke media mensen proberen in te lepelen dat er asiel en migratie alleen maar ingebeelde problemen zijn, en dat het allemaal best meevalt, dat we van migratie als samenleving hoe dan ook beter worden.

Een bewijs a contrario. Als de nieuwsprogramma’s bepaalden wat de kiezers bezighoudt dan was bij ons Groen met vlag en wimpel al lang de grootste partij van het land. Quod non.

In dat verband valt het op dat Wilders nooit te zien is geweest in praatshows en tv-programma’s, en toch heel fors heeft gewonnen. Hij zat alleen in de gewone verkiezingsdebatten.

Ook interessant: Wilders heeft nog geen tweeduizend euro uitgegeven aan reclame op sociale media. (Dat is ongeveer het bedrag dat de verzamelde Vlaamse partijen uitgeven per lopend kwartier!) Pieter Omtzigt – cijfermatig de grootste winnaar – doet het op dat punt nog beter: hij gaf aan Facebook of X geen cent. Zijn NSC had zelfs geen affiches. De nieuwe partij had daar ook geen geld voor. Omtzigt had één troefkaart: de werkelijkheid.

Niet dat het eigenaarschap van politieke thema’s niet bestaat. Socialisten waren jarenlang gekoppeld aan de sociale zekerheid (die ze midden jaren veertig van de vorige eeuw met Achilles Van Acker ook hebben geïnstallleerd); liberalen stonden voor zorgzaam financieel beleid en beletten dat de burgers werden uitgemolken; groenen stonden voor milieubewustzijn; de Volksunie voor de Vlaamse eisen. Alleen wordt ook dat voortdurend getoetst aan… de werkelijkheid.

Als Frank Vandenbroucke zegt dat hij in de gezondheidszorg werkt voor de mensen, en de dag nadien blijkt dat het grootste slachtoffer van zijn maatregelen in de radiologie de patiënt is, dan smelt dat eigenaarschap als sneeuw voor de zon. Idem voor de liberalen als blijkt dat na meer dan twintig jaar  besturen we nooit eerder zoveel belasting hebben betaald. Idem voor de N-VA die onvoldoende kan aantonen dat Vlaams zelfbestuur ook ander en beter bestuur is.

Het probleem van alle centrumpartijen (inclusief Groen) is dat ze alle hun eigenaarschappen kwijt zijn. Telkens is het de werkelijkheid die meedogenloos aantoont dat de verhalen rammelen.

Een goed verhaal – politiek is zoals literatuur: toegevoegde waarde bij de werkelijkheid – kiest ook de juiste woorden. De N-VA heeft het over welvaart. En daar is, denken we, veel voor te zeggen. In Nederland ging het om bestaanszekerheid. Het eerste is rechts, het tweede centrum. Dat is een wereld van verschil.

Zelfs als hij de werkelijkheid respecteert is the devil always in the detail.

Doorbraak, 28 november 2023