Het is zo ver: Doorbraak zit al een kleine week in een nieuw jasje. Er is een vaste ploeg die beslagen op het ijs staat, er zijn ook nieuwe mensen die voor Doorbraak schrijven. Het is tijd voor de - jawel, komt ie - doorbraak. Al is er nog flink wat weg af te leggen. En het wordt een uphill battle.

Dat andere media niet meteen enthousiast zijn over meer en andere spelers, is normaal. Je kan van een bakker niet verwachten dat hij blij is met nóg een bakker in het dorp. Maar in het geval van Doorbraak speelt er meer. Hoofdredacteur Pieter Bauwens heeft er op het sponsordiner heel eventjes over gesproken. Doorbraak had radioreclame willen voeren op Radio 1, de informatiezender, maar de nochtans erg goed gemaakte spots (beluister ze hier) zijn door de reclameregie VAR afgewezen. Omdat Doorbraak een opiniemedium is.

Dat is Doorbraak, als voormalig orgaan van de Vlaamse Volksbeweging, zonder twijfel ooit geweest. Maar het valt op hoe systematisch Doorbraak ook vandaag nog wordt weggezet als ‘Vlaams-nationaal/nationalistisch, rechts, Vlaams-radicaal, de nieuwssite van de Vlaamse Beweging, conservatief of zelfs een rioolkrantje’ - dat laatste heb ik alleen gevonden bij Grootviroloog Van Ranst. Dat zijn epitheta die stuk voor stuk erg nuttig zijn: het zijn synoniemen voor negeren die handel! Hét argument om alleen onder weldenkenden voort te kunnen doen. Een uphill battle dus.

Doorbraak is – zeg dat ik het u gezegd heb - een gewoon medium, waar, net zoals in alle andere media, opinies (van opiniemakers – heb mij altijd afgevraagd wie dat is en wie niet?) aan bod mogen komen, maar er is daarnaast veel meer. Doorbraak is een veelzijdige nieuwssite die, zoals alle andere neem ik aan, het nieuws op eigen wijze anders probeert te bekijken. Alleen blijkt dat bij klassieke media die andere eigen kijk te vaak tot krek hetzelfde resultaat leidt.

Rik Torfs sprak op het sponsordiner over de inwisselbaarheid van journalisten: wie in het traditionele Vlaamse medialandschap ook schrijft of spreekt, je weet wat er komt. En nog erger: wie het daar niet mee eens is of iets anders denkt, is dom, slecht of, als het moet, extreemrechts. Journalisten zijn kamelen die erover verbaasd zijn dat andere wezens zonder bulten bestaan.

Doorbraak moet zijn anti-conformistische reflex koesteren. Doorbraak zal ook – dat geldt in theorie voor alle media, maar helaas – onpartijdig en onafhankelijk zijn. Onafhankelijkheid is merkbaar aan ‘de wijze waarop je vragen stelt aan ALLE bronnen en gasten: met kennis van zaken, wegend en duidend, aantoonbaar onjuiste informatie tegensprekend en dóórvragend op beweringen-uit-de-losse-pols, verbanden zoekend en patronen tonend’. (Behartigenswaardige woorden; ze komen uit een document van de Nederlandse openbare omroep.)

  Torfs had het ook over de verwevenheid tussen klassieke media en macht. Corona was op dat punt waarschijnlijk het meest trieste hoogtepunt ooit. Met alle gevolgen van dien die we vandaag ook in  peilingen terugvinden: verlies van vertrouwen in de overheid, de democratie, de instellingen en uiteindelijk ook in de media zelf. Doorbraak moet elke dag bewijzen dat het anders kan. Een uphill battle dus.

Onafhankelijkheid gaat over meer dan politiek en ideologie. Elsevier beschreef vorige week hoe in de klassieke media de grens tussen betaalde communicatie en nieuws almaar vager wordt. Het Vlaamse Mediahuis (uitgever van onder meer De Standaard en Het Nieuwsblad) heeft een paar maand terug de Europese online nieuwssite Euractiv gekocht. Eur­activ publiceert in dertien ­talen en heeft kantoren in Brussel, Parijs en Berlijn. ‘De website is volgens een studie van de Europese Raad een van de meest invloedrijke bronnen van nieuws binnen de EU,’ schrijft De Standaard­.

Elsevier heeft uitgezocht dat Euractiv aan bedrijven, regeringen en belangenorganisaties zijn diensten verkoopt: hun boodschappen kunnen ze laten verpakken als nieuws. Kwestie van ‘reputatie, invloed, vorming van netwerken en awareness raising’; de woorden komen van Euractiv zelf. Klanten? De farmaceutische industrie, sigarettenfabrikant Philip Morris, de Europese Commissie, en Kazakh Invest…

En vandaar een - in niets te onderscheiden van de rest van het nieuws - stuk over De toekomst van nieuwe tabaksproducten in Europa. Wie goed leest vindt de mededeling dat de financiële steun van Philip Morris het de redactie mogelijk maakt ‘breder en dieper op het onderwerp in te gaan.’ Het is de tabaksindustrie die ooit wetenschappelijk onderzoek heeft gefinancierd dat aantoonde dat mensen met longkanker genetisch meer aanleg hadden tot roken…  

Nog opvallend bij Euractiv: nogal veel nieuws uit Kazakhstan… Met altijd hetzelfde riedeltje: belanghebbende partijen maken ‘breder en dieper journalistiek onderzoek’ financieel mogelijk. Het valt ook op dat Euractiv zeer geregeld bericht na lekken uit de Europese Commissie. Die dus Euractiv financiert… Om op gepaste wijze te lekken? Lekken verkopen goed: het lijkt wel echt nieuws.. 

Euractiv is wel politiek correct. Qua diversiteit is alles dik in orde. Over het aantal vrouwen op de redactie wordt uitgebreid bericht: ze zijn in de meerderheid. En elke maand wordt een top tien gepubliceerd van gevallen waarin in Europa journalisten worden geïntimideerd…

En toch… Het dubieuze Euractiv wordt ook door Vlaamse kranten geregeld als bron opgevoerd. Euractiv is eigendom van Mediahuis. Mediahuis is mediapartner van de VRT. Reclame voor De Standaard, het mag op Radio 1, probleemloos.

Doorbraak moet ook breder en dieper. Maar dan echt, en op eigen kracht. Een uphill battle. Maar met uw hulp, en die van al uw vrienden en kennissen komt het wel goed. Wie het niet gelooft: er zijn gratis proefabonnementen…

Doorbraak, 14 november 2023